ثبوت ضمان و مسئولیت مدنی دولت در برابر اقدامات زیانبار کارکنان را می‌توان بر پایة چند ادلة عام و خاص نشان داد. یکی از ابعاد این بحث، بررسی ضمان از نگاه مسئولیت‌های کلی دولت و مصالح عمومی و نسبت شهروندان ...
بیشتر
ثبوت ضمان و مسئولیت مدنی دولت در برابر اقدامات زیانبار کارکنان را می‌توان بر پایة چند ادلة عام و خاص نشان داد. یکی از ابعاد این بحث، بررسی ضمان از نگاه مسئولیت‌های کلی دولت و مصالح عمومی و نسبت شهروندان با دولت از این دیدگاه به ویژه با توجه به تحولات دولت و گسترش دامنة دخالت آن در زندگی شهروندان است. شناخت خاستگاه حکومت و دولت و تحول آن در گذر زمان و گسترش نفوذ و دخالت آن از یک سو و تحلیل دینی مسئولیت‌های کلی دولت و محور بودن مصالح عمومی در فقه از سوی دیگر، پژوهشگر را درراستای قواعد عام و ادلة خاص فقهی دیگری قرار میدهد که بر ضمان و مسئولیت دولت در برابر اقدامات زیانبار کارکنان آن دلالت می‌کند. دراین مقاله افزون بر اشاره به تحولات دولت، ضمان دولت از دیدگاه مسئولیت‌های کلی دولت و اقتضای مصالح عمومی بررسی شده است.
حقوق سیاسی انسان، بخش مهمی از حقوق بشر است که امروزه در اعلامیه‌ها و متون مربوط به حقوق بشر حقی طبیعی و غیرقابل سلب شناخته می‌شود و در بسیاری از کشورها و نظام‌های مردم‌سالار نیز مبنای مشروعیت نظام سیاسی ...
بیشتر
حقوق سیاسی انسان، بخش مهمی از حقوق بشر است که امروزه در اعلامیه‌ها و متون مربوط به حقوق بشر حقی طبیعی و غیرقابل سلب شناخته می‌شود و در بسیاری از کشورها و نظام‌های مردم‌سالار نیز مبنای مشروعیت نظام سیاسی قرار گرفته است. در سنت اسلامی، رویکردهای متفاوتی در مواجهه با این مقوله مدرن وجود دارد که هر یک از آنها بر مبانی معرفتی خاص خود استوار میباشد. برخی از عالمان دینی و فقهای نواندیش در مواجهه با این مسئله صورتبندی جدیدی از مناسبات مردم و حکومت ارائه نموده و حقوق سیاسی انسان را با بهرهگیری از ذخایر فقهی و با رجوع به منابع دینی توجیه نمودهاند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که «فقه نواندیش، حقوق سیاسی انسان را بر اساس کدام مبانی معرفتی اثبات می‌کند و در استدلال بر آن، چه قواعد و اصولی از سنت اسلامی را مورد استناد قرار میدهد»؟ نتایج تحقیق نشان میدهد که «باور به خاستگاه الهی حقوق»، «اعتقاد به حقوق فطری»، «باور به کرامت ذاتی انسان»، «مرجعیت دین در زندگی سیاسی» و «تأکید بر عقل و گزارههای قطعی عقلانی»، مهمترین بنیادهای نظری حقوق سیاسی در سنت نواندیشی فقهی است که اندیشة فقیهان نواندیش دربارة حقوق سیاسی انسان بر پایه آنها قرار دارد.
بازخوانی سنت در برخورد با دستاوردهای عقلی بشر مدرن، برای حل تضادهای پیش آمده بین عقلانیت سنتی و عقلانیت مدرن ضروری است. هر سنت دینی، تفسیری از چندین امکان تفسیر از متون دینی است که بر اساس عقل برسازندة ...
بیشتر
بازخوانی سنت در برخورد با دستاوردهای عقلی بشر مدرن، برای حل تضادهای پیش آمده بین عقلانیت سنتی و عقلانیت مدرن ضروری است. هر سنت دینی، تفسیری از چندین امکان تفسیر از متون دینی است که بر اساس عقل برسازندة دوران خویش ارائه شده است و همچنان امکان ارائة تفسیری نوین از متن، بر اساس عقلانیت حال حاضر بشر، محتمل است. از این رو، این نوشتار درپی آن است که با بازخوانی وجهی از وجوه سیرة سیاسی ـ اجتماعی نبی مکرم اسلام9 در قالب شکلگیری دولت مدینه و امت واحده بپردازد ـ که در سیر تاریخ تحول دولت اسلامی به فراموشی سپرده شده و تبعات عمیق و جدی سیاسی ـ حقوقی آن مغفول مانده است ـ و گامی در جهت ایجاد وحدت معرفتشناختی در میان سنت دینی و عقلانیت جدید بردارد. این مقاله با بررسی مفاد پیماننامة مدینة النبی که در حکم قانون اساسی دولت ـ شهر مدینة النبی است، ماهیت سیاسی دولت مدینه و نیز اثرات حقوقی آن را بازشناسایی می‌کند. بر این اساس و با تأکید بر حقوق و آزادیهای سیاسی مردم در پیماننامة مدینه می‌توان نتیجه گرفت که دولت پیامبر اکرم9 با احترام به آزادی انسان و حق تعیین سرنوشت خویشتن شکل کرفته است.
آزادی یکی از مفاهیمی است که در اندیشۀ سیاسی اسلام جایگاهی بلند دارد و می‌توان از قرآن کریم، راهبردهایی را به دست آورد که حرکت جامعه به سوی آن را تضمین می‌کند. این نوشته به طور مشخص، در جستجوی راهبرد گفتگو ...
بیشتر
آزادی یکی از مفاهیمی است که در اندیشۀ سیاسی اسلام جایگاهی بلند دارد و می‌توان از قرآن کریم، راهبردهایی را به دست آورد که حرکت جامعه به سوی آن را تضمین می‌کند. این نوشته به طور مشخص، در جستجوی راهبرد گفتگو برای دستیابی به آزادی سیاسی است. این امر با یاری روش تفسیر اجتهادی به انجام میرسد که در آن از ظرفیتهای گوناگون تفسیری مانند فهم آیه با کمک آیات دیگر، مراجعه به روایات تفسیری، مراجعۀ به برداشت دیگر مفسران و بهرهگیری از عقل، برای فهم مطلب استفاده می‌شود. در فرضیة بر این امر تأکید شده است که با توجه به روش یادشده و اموری چون بسترسازی قرآن کریم برای گفتگوهای سنجیده و نقش دانشهای آزادیآور، راهبرد؛ گفتگو برای آزادی را می‌توان در ساحتهایی چون استدلالجویی و پذیرش مخالف و گفتگو با او رصد کرد؛ مسیری که راه رسیدن به آزادی سیاسی را هموار می‌کند.
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، صفحه 79-100
چکیده
از میان رجال دینی و سیاسی، شهید آیت الله دکتر بهشتی بیشترین نقش را در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایفا کرد. از آن رو که هم در مراحل مختلف تدوین پیش نویس قانون اساسی به ویژه در شورای انقلاب اسلامی، هم ...
بیشتر
از میان رجال دینی و سیاسی، شهید آیت الله دکتر بهشتی بیشترین نقش را در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایفا کرد. از آن رو که هم در مراحل مختلف تدوین پیش نویس قانون اساسی به ویژه در شورای انقلاب اسلامی، هم در تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و هم در مدیریت کمیسیونها، جلسات غیررسمی و رسمی این مجلس نقش محوری داشت. تدوین اصول متعددی در پاسداشت حقوق ملت و اختصاص یک فصل به این موضوع از ابتکارات آن شهید بزرگوار بود. در این مقاله با اشاره به مبنای فکری شهید بهشتی در موضوع حقوق ملت، دیدگاههای وی در زمینة «حق تعیین سرنوشت»، «حق آزادی»، «حق نظارت بر قدرت»، و «حق خودسازی» تحلیل و بررسی شده و به میزانی که آن شهید در تثبیت و تصویب این حقوق در قانون اساسی نقش داشته، پرداخته شده است.
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، صفحه 101-118
چکیده
محمد رشید رضا، اندیشمند مسلمان اهل تسنن، در میان متفکران معاصر جهان اسلام به عنوان چهره‌ای اصلاحگر شناخته می‌شود. او برای تطبیق خلافت اسلامی با دموکراسی و دور کردن خلیفه از استبداد با توسل به آیات شورا، ...
بیشتر
محمد رشید رضا، اندیشمند مسلمان اهل تسنن، در میان متفکران معاصر جهان اسلام به عنوان چهره‌ای اصلاحگر شناخته می‌شود. او برای تطبیق خلافت اسلامی با دموکراسی و دور کردن خلیفه از استبداد با توسل به آیات شورا، حکومت شورایی را پیشنهاد می‌کند؛ با این حال، نگاه ایشان در ترسیم مجلس شورا کاملاً نخبهگرایانه است. رشیدرضا به دلیل موانعی که در راه تشکیل خلافت اسلامی با آن مواجه میگردد، در سیر تکاملی دیدگاههای خود به سمت نظریه پردازی برای حکومت اسلامی تمایل پیدا می‌کند. اهمیت این پژوهش در این است که توانسته، ضمن کاوش حول زوایای مختلف شورا از دیدگاه این اندیشمند به تطبیق آن با دموکراسی پرداخته و پیامد‌های سیاسی آن را بررسی نماید. مسئلة اساسی پژوهش حاضر این است که محمد رشید رضا چه جایگاهی برای شورا در حکومت اسلامی قائل بوده و پیامد‌های سیاسی آن کدام است. در نگارش مقالة پیش رو از روش تعاملی استیوارت هیوز استفاده شده است. در این روش بین مقتضیات و بسترهای اجتماعی و شکلگیری اندیشة خاص نقش اساسی وجود دارد و وقتی اندیشهای پا گرفت، اندیشة جدید باعث دگرگونی جامعه و در نتیجه باعث پدیدار شدن نظم جدید در جامعه خواهد شد.
دوره 2، شماره 1 ، بهار و تابستان 1396، صفحه 119-142
چکیده
پس از انقلاب اسلامی در ایران از سویی و روی کار آمدن انور سادات در 1971 در مصر از سوی دیگر، سیاست خارجی این دو کشور در قبال اسرائیل دچار دگرگونی اساسی شد. این تغییر جهتگیری در حالی رخ داد که به نظر میرسد، ...
بیشتر
پس از انقلاب اسلامی در ایران از سویی و روی کار آمدن انور سادات در 1971 در مصر از سوی دیگر، سیاست خارجی این دو کشور در قبال اسرائیل دچار دگرگونی اساسی شد. این تغییر جهتگیری در حالی رخ داد که به نظر میرسد، هویت دولتهای ایران پس از انقلاب اسلامی و دولت مصر پس از جمال عبدالناصر نیز تغییر کرد. این پژوهش تلاش دارد تا بررسی کند، چگونه سیاست خارجی ایران و مصر در قبال اسرائیل در دورههای زمانی مختلف، تحت تأثیر تغییر هویت دولتهای آنان، دستخوش تغییر شده است؟ در پاسخ به این سؤال، این مقاله براساس رویکرد سازهانگاری سطح واحد بیان میدارد که تغییر هنجارهای داخلی مؤثر در تکوین هویت دولتهای مختلف ایران و مصر توضیحدهندة چگونگی تغییر سیاست خارجی این دو کشور در قبال اسرائیل در دورههای زمانی متفاوت است. به شکلی که تغییر در هنجارهای داخلی شکلدهنده به هویت دولتهای ایران پس از انقلاب اسلامی و مصر پس از جمال عبدالناصر، زمینهساز تغییر قابل توجه سیاست خارجی این دو کشور در قبال اسرائیل شد. بدین منظور در بخش اول این مقاله به بررسی رویکرد سازهانگاری در روابط بینالملل، در بخش دوم به بررسی نقش این رویکرد در تحلیل سیاست خارجی، در بخش سوم به بررسی تغییر سیاست خارجی ایران پس از انقلاب اسلامی و در بخش چهارم به تغییر سیاست خارجی مصر در قبال اسرائیل پس از جمال عبدالناصر از منظر رویکرد سازهانگاری سطح واحد پرداخته می‌شود.
