محمد خورشیدی؛ سیدعلی میرموسوی
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 97-122
چکیده
شعر و نظم فارسی یکی از حوزه‌های مهم زبانی در تاریخ اندیشه ایرانی است که گفتار و آموزه‌های سیاسی در آن بازتاب یافته‌اند. یکی از چهره‌های پراهمیت در تاریخ ادب فارسی که در به‌نظم‌آوردن آموزه‌های سیاسی ...
بیشتر
شعر و نظم فارسی یکی از حوزه‌های مهم زبانی در تاریخ اندیشه ایرانی است که گفتار و آموزه‌های سیاسی در آن بازتاب یافته‌اند. یکی از چهره‌های پراهمیت در تاریخ ادب فارسی که در به‌نظم‌آوردن آموزه‌های سیاسی کوشیده، سعدی است. گفتار سیاسی سعدی در پرتو آموزه‌های اسلامی شکلی ویژه از آیین شهریاری را به نمایش می‌گذارد؛ بر این اساس آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی موضوع حائز اهمیتی خواهد بود. در نوشتار حاضر برای درک و کشف نیت شاعر از روش خوانشِ قصدگرای اسکینر استفاده خواهد شد. در روش خوانش قصدگرا با توجهِ هم‌زمان به زمینه‌های فکری و سیاسی- اجتماعی و متون شیخ اجل سعدی شیرازی، اندیشه او درباره آیین شهریاری به گونه‌ای دقیق تفسیر می‌گردد؛ بنابراین سؤال اصلی مقاله حاضر این است که با توجه به زمینه‌های فکری و عملی زمانه سعدی آیین شهریاری در گفتار سیاسی وی را چگونه می‌توان تفسیر کرد. در پاسخ می‌توان ادعا کرد آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی با واژگان سیاسی و اخلاقی برگرفته از متون اصیل ایرانی- اسلامی و تجسم فرهنگ سیاسی و طنین ذهن و زبان فارسی زمانه خویش با لحنی فارغ از مدیحه و گزافه‌گویی‌های آن عصر به شکل نوعی اعتراض و طغیان علیه نمودهای رایج زمانه‌اش و نقد اخلاق منحط شهریارانِ آن روزگار، بیان شده است.
